چگونه ساخت زیورآلات را شروع کنیم؟

جهت شروع ساخت زیورآلات و بدلیجات در قدم اول لازم است با اصطلاحاتی که در این هنر دستی به کار برده می‌شود آشنا شده، مفاهیم هر کدام را یاد گرفته و انواع ابزار و متریال ساخت زیورآلات را بشناسید. پس از آن باید طریقه‌ی کار با این ابزار را آموزش ببینید. بقیه موارد به کار بردن ذوق و سلیقه و خلاقیت شماست که می‌تواند هنر دست شما را ارزشمندتر نماید. به امید پربار بودن این آموزش، در ادامه مطالب مربوط به اصطلاحات و آشنایی با ابزار و متریال مورد نیاز را مشاهده نمائید.

به زودی لوازم، ابزار و کلیه متریال‌های خاص و ویژه مورد استفاده در هنر ساخت زیورآلات در بخش لوازم ساخت زیورآلات آرت زویا در دسترس شما خواهد بود.

اصطلاحات، ابزار و متریال ساخت زیورآلات

خرج‌کار: یک اصطلاح کلی برای انواع وسایل و تزئینات به کار برده شده (به غیر از وسایل اصلی) در ساخت زیورآلات است که طبق سلیقه شخصی انتخاب می‌شوند. به طور معمول به تزئیناتی که به صورت انواع آویز، مهره‌های سوراخ دار فلزی (بین کار) در شکل‌های مختلف خرج کار گفته می‌شود.

در آموزش‌های آرت زویا، به تزئیناتی که به صورت حلقه دار (یک یا دو طرفه) و آویز هستند خرج کار می‌گوئیم و برای تزئینات سوراخ‌داری که در بین بقیه متریال مثل سنگ‌ها به کار می‌روند از اصطلاح بین کار استفاده خواهیم کرد.

بین کار: همان‌طور که گفته شد بین کار تزئیناتی هستند که به صورت سوراخ‌دار بود و نخ، سیم یا کش از داخل آن‌ها رد می‌شود. بین کارها همانند خرج کار در انواع جنس‌های فلزی، پلاستیکی، خمیری و… موجودند.

پایه‌کار: خرج کارهایی که به صورت پایه اصلی به کار می‌روند و بقیه متریال روی آن‌ها سوار خواهند شد. مثل انواع پایه گوشواره، پایه گردنبند و… در جنس‌های مختلف (عموماً فلزی) در دسترس هستند.

زنجیر: انواع زنجیر فلزی یا پلاستیکی در ساخت زیورآلات و بدلیجات به کار می‌روند. معمولاً پایه کارهای از جنس‌های زینک، برنجی یا استیل بیشتر استفاده می‌شوند.

استاپر: در دو نوع لوله‌ای و خاویاری، در جنس‌های زینک یا استیل و معمولاً به سه رنگ طلایی، نقره‌ای و برنزی (زرده قلم) وجود دارند. استاپرها به صورت مهره‌ها یا لوله‌های ریز فلزی هستند که جهت بستن آخر کار مثلاً روی سیم مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این صورت که استاپر را وارد نخ یا سیم دستبند یا هر زیورآلات دیگری کرده و با ابزار مناسب آن را فشار می‌دهیم تا به نخ یا سیم بچسبند و جلوی مثلاً سنگ یا مهره‌های دیگر گرفته شود.

کش دستبند: کش‌های رنگی یا نامرئی نازکی هستند که جهت ساخت زیورآلات کشی (بیشتر دستبند) می‌توان از آن‌ها استفاده نمود. این کش‌ها مخصوص ساخت زیورآلات بوده، بسیار مقاوم و محکم‌اند و در ضخامت‌های مختلف به فروش می‌رسند.

سیم بکسل: سیم بکسل به‌صورت رولی به فروش می‌رسد بسیار مقاوم و محکم بوده و اصلاً پاره نمی‌شود. این نوع سیم برای ساخت بند عینک، گردنبند، دستبند و… کاربرد دارد. البته چون خاصیت شکل‌پذیری ندارد بیشتر به عنوان بند محکم در ساخت زیورالات مورد استفاده قرار می‌گیرد و در رنگ‌های مختلفی مثل طلایی و نقره‌ای در دسترس هستند.

سیم مفتول: از فلزهای جنس‌های مختلف از جمله استیل، طلا، مس، نقره، برنج و… ساخته می‌شوند. خاصیت شکل‌پذیری آن‌ها باعث شده نوعی از زیورآلات به نام زیورآلات مفتولی (سیمی) به وجود بیاید که می‌توان با آن زیورآلات بسیار جذاب و زیبایی خلق نمود. برای شکل‌دهی به مفتول‌ها از ابزارهای مخصوص ساخت زیورآلات استفاده می‌شود.

ابزار سه تائی ساخت زیورآلات: شامل ابزارهای مختلف جهت راحتی انجام کارها و شکل‌دهی به مفتول‌های جنس و ضخامت مختلف است ولی سه نوع از آن‌ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل سه ابزار سیم چین (برای برش و قطع کردن سیم)، گرد کن (جهت به صورت حلقه درآوردن سیم یا کمک به باز و بسته کردن حلقه اتصال‌) و دم باریک (برای بستن حلقه اتصال، فشردن استاپرها و…) می‌باشد. یک نوع از این ابزار در دسترس است که هر سه کار را با هم انجام می‌دهد. تصاویر مربوط به هر کدام را در ادامه مشاهده می‌نمائید.

انواع میخ: میخ‌ها در ساخت زیورآلات جهت نگهداری سنگ و مهره‌ها و اتصال به دیگر میخ‌ها، خرج‌کارها، زنجیرها و… کاربرد دارند و در جنس و اندازه‌های مختلف به فروش می‌رسند. سه نوع میخ (پین) در ساخت زیورآلات کاربردی‌اند: ته تخت، ته حلقه (ته قلاب) و گرد

میخ ته تخت   
میخ‌های ته تخت دارای یک سمت تخت شده و یک سمت تیز برای گیر کردن مهره در میخ هستند. در مواردی که قرار است یک طرف میخ به زنجیر یا دیگر لوازم متصل شود از این نوع میخ استفاده می‌شود.

میخ ته حلقه
میخ‌های ته حلقه (ته قلاب) در یک سمت تیز و سمت دیگر حلقه‌ی قلاب مانند دارند که در موارد اتصال به میخ‌های دیگر، زنجیر و… کاربرد خواهند داشت. تفاوتشان با میخ‌های ته تخت در نوع کاربردشان است. به این صورت که میخ‌های ته حلقه زمانی به کار می‌روند که قرار است در دو طرف میخ اتصال داشته باشیم.

میخ ته گرد
در یک سمت تیز و در سمت دیگر دارای یه گوی هستند که کاربردشان شبیه میخ‌های ته تخت می‌باشد ولی ظاهری زیباتر و منظم‌تر دارند.

حلقه اتصال: حلقه‌های اتصال دایره‌های توخالی کوچکی هستند که جهت اتصال میخ‌ها، خرج‌کارها، زنجیرها و… به کار می‌روند که در اندازه‌ها و جنس‌های مختلف در بازار به فروش می‌رسند.

انواع قفل:

قفل طوطی (خرچنگی) معروف‌ترین نوع قفل در زیورآلاتی است که نیاز به قفل فلزی دارند. انواع دیگر قفل وجود دارند که ما به تصاویر آن‌ها بسنده می‌کنیم به این دلیل که استفاده از هر کدام مشخص بوده و توضیح خاصی ندارند.

انواع بست: در انواع مختلفی مثل سربند، گازگیر و گره مخفی کن، جهت بستن ابتدا و انتهای بند، نخ یا سیم دستبند، پابند و گردنبند و اتصال حلقه به آن‌ها کاربرد دارد.

پلاک آویز: انواع اشکال در جنس‌های متفاوت که برای زیباتر شدن زیورآلات از آن‌ها استفاده می‌شود. این پلاک آویزها معمولاً در سایزهای بزرگ و مناسب گردنبند، رومانتویی و رولباسی‌ها هستند. آرت زویا بخشی مختص این نوع متریال ساخت زیورآلات دارد که در آن انواع پلاک آویزهای دست‌ساز خود را ارائه می‌نماید. برای مشاهده انواع پلاک آویز آماده دست ساز آرت زویا روی این متن کلیک نمائید.

سنگ و مهره: انواع سنگ و مهره در رنگ، شکل و جنس‌های متفاوت در دسترس هستند که هر کدام زیبایی و جذابیت خودشان را دارند. به صورت ریسه‌ای و یا تکی به فروش می‌رسند. معمولاً در سایزهای یک سانتی‌متر و کمتر از آن در ساخت زیورآلات به کار می‌روند و معمول‌ترین سایز آن 6 یا 8 (میلی‌متر) است.

پایه گوشواره: به صورت میخی، حلقه‌ای، قلاب، مفتول در اشکال مختلف و… به فروش می‌رسد.

زنجیر: همان‌طور که از نام آن مشخص است زنجیرهای سایزها، رنگ‌ها و جنس‌های مختلف که در ساخت زیورآلات به کار می‌روند. بسته به جنس فلز آن‌ها دارای قیمت و دوام رنگ مختلفی هستند.

نخ زرگری(نخ دستبند): نخ دستبند که به همین نام و یا نخ زرگری به فروش می‌رسد، بسیار محکم و مقاوم بوده و در رنگ‌های مختلف در دسترس است، مورد استفاده جهت بند کردن انواع سنگ و مهره و خرج کار وبین کارهای مختلف بوده و کاربردهای فراوانی را داراست. این نوع نخ از جنسی است که به راحتی با سوزاندن سرآن حالت چسبندگی پیدا می‌کند تا بتوان از این طریق آن را به محل مورد نظر چسباند.

بند چرم: بندهای از جنس چرم طبیعی، مصنوعی یا تریشه که بسته به ضخامت‌شان به‌جای نخ دستبند یا به‌عنوان بند گردنبند، پابند و… مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قفل کشوئی: در واقع این قفل مجموع چند گره است که حالت کشوئی و متحرک به وجود می‌آورد و باعث می‌شود دهانه‌ی دستبند یا دیگر زیورآلات از هم باز شود تا به راحتی وارد دست یا گردن کنید و سپس با کشیدن بندهای دو طرف قفل کشوئی، دستبند یا گردنبند کیپ مچ شده یا اندازه دور گردن می‌گردد. این نوع بافت یک نکته‌ی اساسی در حیطه‌ی ساخت زیورآلات دست‌ساز می‌باشد. در آموزش‌های آتی روش بافت این نوع قفل را آموزش خواهیم داد.

نخ چین یا قیچی: برای چیدن نخ در حین کار استفاده می‌شود.

فندک: جهت نازک کردن و یا چسباندن نخ دستبند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

متر یا خط‌کش: جهت اندازه‌گیری دور مچ و طول دستبند یا دیگر زیورآلات استفاده می‌شود.

امیدوارم این مطلب آموزشی مورد توجه شما همراهان عزیز قرار گرفته باشد. در آموزش‌های بعدی مطالب بیشتر و پیشرفته‌تری ارائه خواهیم داد. در نظر داشته باشید که نظرات شما در ارائه هر چه بهتر مطالب آموزشی ما را یاری خواهد نمود.

نویسنده مطلب: آرت زویا
مطالب آموزشی منحصر به آرت زویا بوده و فقط جهت استفاده شخصی در غیر این صورت با ذکر منبع مجاز است.