هنر رزین اپوکسی

در سال‌های اخیر، حجم تولید و فروش رزین‌های اپوکسی افزایش یافته است. این مسئله به دلیل این واقعیت است که افراد بیشتری از خصوصیات بی‌نظیر این ماده‌ی خاص اطلاع دارند. در این مطلب می‌خواهیم شما را با رزین اپوکسی و کاربرد آن در هنر، به زبان ساده و روان آشنا کنیم. با مطالعه‌ی این مطلب خواهید آموخت که رزین چیست، چه کاربردهایی دارد و هنگام کار با رزین اپوکسی به چه چیزی باید توجه کنید. مطالب بیشتر در خصوص هنر رزین اپوکسی را در وبلاگ آرت زویا بخش هنر رزین قابل مشاهده است.

رزین چیست؟

رزین اپوکسی یک ماده‌ی دو جزئی است که از دو جزء رزین(resin)  و سخت‌کننده (hardener) تشکیل شده است. با مخلوط کردن این دو جزء، یک واکنش شیمیایی صورت می‌گیرد که نتیجه‌ی آن یک ماده بسیار چسبناک شفاف به نام رزین اپوکسی است. در اصل رزین یکی از دو جزء تشکیل دهنده‌ی رزین اپوکسی است ولی به خاطر سادگی، معمولاً به جای “رزین اپوکسی” از اصطلاح “رزین” استفاده می‌شود.

بعد از این‌که اجزاء با یکدیگر مخلوط شدند ، مواد از حالت مایع به جامد درمی‌آیند و رزین مایع در مجاورت هوا به تدریج به یک پلاستیک جامد سفت تبدیل می‌شود و نتیجه، یک سطح روشن و براق است. معمولاً نسبت اختلاط رزین به سخت‌کننده 1به 1 یا حتی 1 به 2 است. برای فهمیدن نسبت اختلاط صحیح باید به دستورالعمل رزین و هاردنر خریداری شده مراجعه کنید.

کاربردهای رزین

اساساً کاربرد رزین اپوکسی بسیار متنوع است و می‌تواند برای انواع مختلف پروژه‌های هنری و صنایع‌دستی مورد استفاده قرار گیرد. نمونه‌های زیر فقط یک نمونه کوچک از بسیاری از کاربردهای رزین اپوکسی هستند.

سنگ‌فرش‌های داخل و خارج از منزل

اجرای ایده‌های نوسازی مدرن برای ساختمان‌های قدیمی

جواهرات ساخته شده از رزین اپوکسی

تعمیرات سریع با رزین UV

ساخت اشیاء تزئینی مثل مجسمه‌ها

مبلمان و میزهای ساخته شده از رزین اپوکسی

ظروف مختلف رزینی

ساخت آکواریوم و تراریوم

تعمیر و چسباندن قطعات کوچک به هم

به‌عنوان پوشش برای ساخت قایق

و بسیاری کاربردهای دیگر

کاربرد رزین در هنر

رزین نه تنها در صنعت بلکه در هنر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با رزین می‌توانید آثار هنری خلق کنید که با وضوح، درخشندگی و عمق آن‌ها بیننده مسحور شود. رنگدانه‌های رنگی مخصوص رزین یا مواد افزودنی دیگر مانند انواع اکلیل، گل خشک، خرده سنگ‌های طبیعی، شن‌ریزه‌های مخصوص و… به رزین اضافه می‌شوند که با ترکیب آن‌ها و هنر نقاشی می‌توان جلوه‌های مختلفی ایجاد کرد. انواع زیورآلات، اکسسوری‌ها، ساعت، تابلو، دکوری‌ها و… دنیای رزین بسیار گسترده و نامحدود است به‌طوری‌که حتی هنرمندان رزین با تجربه هرگز یادگیری را تمام نکرده‌اند.

انواع رزین اپوکسی

طیف گسترده‌ای از رزین‌های اپوکسی مختلف وجود دارد که به غیر از کارخانه و کشور سازنده، از نظر مدت زمان فرآیند پخت و سختی و دوام سطوح تبدیل شده‌ی نهایی تفاوت قابل توجهی دارند. پارامتر دیگر برای انتخاب یک رزین اپوکسی خاص می‌تواند عاملی مانند حداکثر ضخامت لایه باشد. قطعاً باید دستورالعمل‌های سازنده در مورد حداکثر ضخامت لایه را جدی بگیرید. در بسیاری از موارد، برای پردازش بدون مشکل نباید ضخامت لایه از 1 تا 2 سانتی‌متر بیشتر شود.

اگر در ابتدای راه کار با رزین هستید، فقط دانستن وجود دو نوع رزین رقیق و غلیظ برای شما کافی است. رزین‌های رقیق جهت کار با قالب مناسب‌اند چون ریخته شدن مایع رقیق در قالب راحت‌تر است و رزین‌های غلیظ به دلیل این‌که پس از خشک شدن کمی حالت محدب به خود می‌گیرند در ساخت زیورآلات کاربرد بهتری دارند.

مزایای فوق‌العاده رزین اپوکسی

به‌طور کلی مقاومت بالا و خرد نشدن

جمع‌شدگی کم در هنگام تبدیل از مایع به جامد

مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش

تقریباً به همه مواد (به عنوان مثال به چوب) می‌چسبد

مقاومت در برابر حرارت بالا

به‌عنوان یک عایق الکتریکی عمل می‌کند

مقاومت مناسب در برابر هوا در مناطق بیرونی

تقریباً دوام مطلق

سطح کاملاً پخته شده‌ی رزین اپوکسی با کیفیت، بسیار مقاوم در برابر سایش است. این ماده از نظر مکانیکی بسیار قوی و بدون تغییر شکل است. همچنین در برابر خوردگی حساس نیست. بنابراین، از رزین با کیفیت بالا به‌عنوان روکش مقاوم برای پیش‌خوان آشپزخانه نیز استفاده می شود.

معایب احتمالی استفاده از رزین اپوکسی

اگرچه خواص مثبت رزین‌های اپوکسی بیشتر از معایب آن‌ها است، جنبه‌های منفی خاصی نیز از این ماده وجود دارد:

وجود حلال‌های خطرناک در برخی از رزین‌ها که می‌توانند برای سلامتی مضر باشند و در طی فرآیند تبخیر شوند

برخی از محصولات در برابر اشعه ماوراء بنفش کاملاً سبک نیستند و ممکن است زرد باشند

ماده اولیه مایع ممکن است در برخی از افراد پس از تماس با پوست باعث آلرژی شود

از بین بردن رزین که قبلاً سخت شده آسان نیست

گران بودن ابزار و وسایل مورد نیاز

نکته: اگر تازه کار با رزین‌های اپوکسی را شروع کرده‌اید، ممکن است این واقعیت که بسیاری از اجزای اپوکسی ارزان نیستند، شما را از این کار منصرف کند. اما این دلیل نمی‌شود که شما همیشه به دنبال ارزان‌ترین پیشنهادات باشید. به‌هرحال، انواع مختلفی از محصولات که با قیمت پایین ارائه می‌شوند، گاهی اوقات می‌توانند از چنان کیفیت پایینی برخوردار باشند که امتیازات رضایت بخشی را به همراه نداشته و شما را بی‌انگیزه کنند و نیازی به گفتن نیست که می‌تواند کار شما را به‌طور کامل خراب کند. برخی رزین‌های ارزان قیمت در ابتدا شفاف هستند، اما پس از خشک شدن کمی زرد می‌شوند. این رنگ مایل به زرد بعداً با تابش کمی نور خورشید قابل تشدید است.

آیا رزین‌های اپوکسی سمی هستند یا خطرناک؟

رزین اپوکسی به شرط رعایت کامل دستورالعمل و موارد ایمنی، ماده‌ای غیرخطرناک و غیرسمی است و برای مصارف خانگی در محلی با تهویه‌ی مناسب ایمن می‌باشد.

رزین مایع و سخت کننده مربوطه حاوی موادی هستند که نباید مستقیماً روی پوست قرار گیرند. تماس مستقیم این مواد با پوست می تواند تا حدی باعث تحریکات پوستی یا حتی واکنش‌های آلرژیک شود. به‌طور کلی ، ما توصیه می‌کنیم که همیشه پروژه‌های رزین اپوکسی فقط در اتاق‌هایی با تهویه مناسب صورت گیرد. علاوه بر این ، شما همیشه باید از چشم‌های خود با عینک محافظ مناسب، محافظت کنید و در حالت ایده‌آل از ماسک تنفسی با فیلتر نیز استفاده نمائید.

اقدامات محافظتی در هنگام کار با رزین اپوکسی

از عینک محافظ استفاده کنید (که چشم‌ها را کاملاً محصور می‌کند)

لباس قدیمی با آستین بلند (یا لباس کار محافظ) بپوشید

فقط در یک اتاق با تهویه مناسب کار کنید

از دستکش مناسب استفاده کنید

از ماسک تنفسی با فیلتر استفاده کنید

هنگام مخلوط کردن اجزاء، ظرف را کاملاً تا لبه پر نکنید، درغیراین‌صورت هنگام مخلوط کردن، مخلوط به‌راحتی روی لبه می‌ریزد.

 تا زمانی‌که این قوانین را رعایت کنید، در کار با رزین اپوکسی هیچ مشکل اساسی ایجاد نمی‌شود.

رنگ‌آمیزی رزین اپوکسی

رزین‌های اپوکسی معمولاً بی‌رنگ و کاملاً شفاف هستند. به همین دلیل است که آن‌ها اغلب برای مقاوم‌سازی به‌عنوان روکش محصولات مختلف استفاده می‌شوند. با این وجود، بسیاری از پروژه‌های قابل تصور دیگر وجود دارد که ممکن است بخواهید رزین را برای آن‌ها رنگ‌آمیزی کنید.

انواع مختلف رنگ برای رنگ‌آمیزی رزین مناسب هستند:

رنگدانه‌های رنگی پودر شده (رنگ‌های پودری)

رنگ‌های جوهری ترانسپرنت

جوهرهای الکلی

رنگ‌های خمیری

توجه داشته باشید که حتماً باید از رنگ‌های مخصوص کار با رزین اپوکسی خریداری کنید. از رنگ‌های حاوی آب (رنگ‌های پایه آب مثل رنگ اکرولیک) داخل رزین استفاده نکنید. آب موجود در رنگ‌ها می‌تواند از پخت کامل رزین اپوکسی جلوگیری کند یا اثرات نامطلوب دیگری بر روی رزین ایجاد کند.

محصولات رزین اپوکسی رنگ‌آمیزی شده، ارزش خرید بالائی دارند و در صورت برخورداری از کیفیت رنگ مناسب، تا طولانی مدت می‌توانند چشمگیر باشند.

**هیچ چیزی آزاردهنده‌تر از مشاهده‌ی کم‌رنگ شدن یک اثر هنری کوچک ساخته شده از رزین اپوکسی تنها چند هفته پس از تولید نیست.

چگونه می‌توان رزین اپوکسی را از مناطق ناخواسته پاک کرد؟

خصوصیت چسبنده بودن زیاد رزین معمولاً به‌عنوان یکی از مزایای قطعی رزین اپوکسی به‌شمار می‌آید. بااین‌حال، این خاصیت پاک کردن رزین اپوکسی پس از پخت را نسبتاً دشوار می‌کند. در مواقع ضروری برای پاک کردن رزین اپوکسی، شما باید سطح مورد نظر را با محلول استون صنعتی در یک محل تهویه مناسب مرطوب کنید و سپس حدود یک ساعت صبر کنید. بعد از این زمان سطح باید کمی نرم شود. سپس می‌توانید منطقه را با سشوار صنعتی یا وسیله‌ی گرمازا گرم کنید. با رسیدن به دمای مشخصی، خواهید دید که رزین دوباره مایع شده و می‌تواند خراشیده شود. بااین‌حال، گرمایش باید بسیار آهسته و با دقت انجام شود، زیرا در غیراین‌صورت سایر قسمت‌های قطعه‌ی ساخته شده آسیب دیده یا می‌سوزند.

نکته: وقتی رزین جامد اپوکسی با هوای گرم مایع می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند بخارات مضر آزاد کند. به همین دلیل، هنگام کار با این روش همیشه باید از ماسک تنفسی مناسب استفاده کنید!

پردازش رزین اپوکسی

پس از این‌که رزین اپوکسی خشک شد، شما در واقع هیچ چیز دیگری به جز یک تکه پلاستیک سخت در دست ندارید. بنابراین می‌توانید مواد را به روش‌های زیر دوباره پردازش کنید:

سنباده زدن (دستی یا با دستگاه)

حفاری یا حک کردن

براق کردن (به صورت دستی یا با دستگاه پرداخت)

این یک مقاله کلی در مورد رزین اپوکسی و کاربردهای آن بود در مقالات آینده به‌طور جزئی‌تر در مورد دنیای گسترده و جذاب رزین با شما خواهیم بود. با ثبت نظرات و پیشنهادات خود من را در بهتر شدن سطح مطالب یاری نمائید. امیدوارم این مطلب مورد توجه شما همراهان عزیز آرت زویا قرار گرفته باشد.

منبع:

fluid-painting.com

ترجمه و گردآوری مطالب: آرت زویا